Η διεθνής βιβλιογραφία δείχνει πως υπάρχει την τελευταία 20ετία μια σημαντική αύξηση στην επίπτωση, νοσηρότητα, θνητότητα και, βέβαια, στο κόστος της διαχείρισης των ασθματικών παροξύνσεων. Κύριο αίτιο όλων αυτών είναι οι ενδοοικιακοί ρύποι και κυρίως τα ακάρεα. Σχετικά πρόσφατες μελέτες στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και στη υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη δείχνουν πως το 80% των παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας είναι ευαισθητοποιημένα στα ενδοοικιακά ακάρεα. Οι Διεθνείς Ιατρικές Οδηγίες συνιστούν την κατά το δυνατό μείωση του βιολογικού φορτίου των ενδοοικιακών ακάρεων με χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού από εκπαιδευμένο προσωπικό.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής προκαλεί διαρκή συσσώρευση ακάρεων εντός της οικίας σε στρώματα, χαλιά, μαξιλάρια καναπέδες και κάθε υφασμάτινη επιφάνεια. Έτσι, αν δεν εφαρμοστεί ενδοοικιακός καθαρισμός, το περιβάλλον του σπιτιού καθίσταται τοξικότερο και επιβλαβέστερο για την υγεία της οικογένειας, επιβαρυνόμενο δε και από το εξωτερικό περιβάλλον, οδηγεί στην παρόξυνση χρόνιων αλλεργικών και αναπνευστικών νοσημάτων, όπως εξωγενές/αλλεργικό άσθμα, δερματικές ατοπικές αντιδράσεις και αλλεργική ρινίτιδα.
Αυτά τα χρόνια νοσήματα συνήθως συνυπάρχουν έκαστο σε διαφορετικό βαθμό στον ίδιο ασθενή, ενώ εδώ και χρόνια έχει αναγνωριστεί η σχέση της αλλεργικής ρινίτιδας με το βρογχικό άσθμα. Το 40% των ασθενών με άσθμα έχουν αλλεργική ρινίτιδα και αντίστροφα. Ο ανοσολογικός μηχανισμός είναι ίδιος, αλλά η θεραπεία διαφέρει μερικώς.
Πολλές θεωρίες προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτή τη συσχέτιση. Δεδομένου ότι το επιθήλιο της ρινός και των αεραγωγών είναι παρόμοιο, αναμένονται ανάλογες αντιδράσεις σε αλλεργικά ερεθίσματα. Οι ασθενείς με «κλειστή μύτη» ανασαίνουν από το στόμα και έτσι χάνουν τις ευεργετικές ιδιότητες του ρινικού φίλτρου (ύγρανση, ζέσταμα, καθαρισμό από σωματίδια του αέρα), πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε ασθματικό παροξυσμό, με ακραία μορφή χρόνιας αλλεργικής ρινικής φλεγμονής τους ρινικούς πολύποδες.
Το αλλεργικό άσθμα μπορεί να εκδηλωθεί με οξεία δύσπνοια, βήχα με ή χωρίς φλέματα, συρρίτουσα αναπνοή, βάρος στο στήθος και μπορεί να οδηγήσει σε νοσηλεία σε νοσοκομείο. Η αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται με συνεχή ή περιοδική ρινική καταρροή και συμφόρηση, ιδιαίτερα την άνοιξη, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ειδικά σε όσους διαμένουν σε οικήματα που βρίθουν ενδοοικιακών ακάρεων.
Οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολυεπίπεδες. Ο περιορισμός της αλλεργικής φλεγμονής στη μύτη μειώνει και την ένταση των συμπτωμάτων στο κατώτερο αναπνευστικό. Στο αλλεργικό άσθμα και την αλλεργική ρινίτιδα βασικό στοιχείο της θεραπείας είναι η αποφυγή του αλλεργιογόνου, τα τοπικά (στη μύτη) και τα εισπνεόμενα κορτικοειδή (για τους κατώτερους αεραγωγούς), τα αντισταμινικά και άλλα εξειδικευμένα εισπνεόμενα φάρμακα. ‘Όλα αυτά πρέπει να συνοδεύονται με μείωση του ενδοοικιακού αλλεργικού φορτίου των ακάρεων από ειδικευμένο προσωπικό με εμπειρία στο αντικείμενο.
Φώτιος Σαμψώνας Πνευμονολόγος MD, PhD
Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών